Afery i skandale Drugiej Rzeczypospolitej

Tak, tak wiem nudzę już tym dwudziestoleciem i Koprem też, ale wciągnęłam się i nie mogę przestać. Po życiu prywatnym elit i elit artystycznych dorwałam się do książki o największych skandalach II Rzeczpospolitej. Zaczynamy od zbrodni w Zachęcie i zabójstwa prezydenta Narutowicza. Ciekawe w tym rozdziale było to, że Koper nie skupił się na samym morderstwie, ale przedstawił osoby dramatu, ze wskazaniem na postać Eligiusza Niewiadomskiego. Wszystkie opracowania, z którymi do tej pory się stykałam dotyczyły prezydenta Narutowicza, Niewiadomski traktowany był marginalnie i zaledwie wspominano o nim, Koper zaś opisał historie zabójcy, jego poglądy i przyczyny zamachu. 

Mimo, że książka zaczyna się od zbrodni politycznej to w kolejnych rozdziałach autor porusza różne sprawy, zarówno te polityczne, jak i związane ze światem artystycznym, literackim, gospodarczym. Przedstawia m.in. aferę żyrardowską, o której przyznam usłyszałam po raz pierwszy. Dotyczyła ona zabójstwa dyrektora fabryki wyrobów lnianych, choć nie, źle mówię, to był tylko jeden z jej skutków. Bo cała afera polegała na zarządzaniu fabryką przez owego dyrektora, w dzisiejszych czasach można by ten styl spokojnie nazwać mobbingiem. Koper bardzo ciekawie przedstawia cały skandal z punktu widzenia robotników, rządu oraz właścicieli fabryki. Czytelnik może sobie porównać różne poglądy i sytuacje i sam ocenić te wydarzenia.

Autor opisuje również wydarzenia, które stały się skazą na polityce Sanacji i zapisały się na ciemnych kartach w historii Drugiej Rzeczpospolitej. Należą do nich proces brzeski i obóz w Berezie Kartuskiej. Były to wypadki tragiczne w naszych dziejach, które pokazały bezwzględną twarz polityki i polityków. Do najgorszych oprawców należał pułkownik Kostek – Biernacki i jego sylwetka jest szczegółowo przez Kopra opisana. Z jednej strony ogromna wiedza, przede wszystkim historyczna, z drugiej bezlitosny i okrutny dowódca obozu.

W książce przeczytamy ponadto o sprawie Gorgonowej, poruszanej chyba w każdej tego typu pozycji, o drugim małżeństwie prezydenta Mościckiego, które wywołało oburzenie społeczne, ale ucichło tak samo szybko, o samobójstwie Walerego Sławka i o fenomenie Boya – Żeleńskiego. Rozdział o znakomitym literacie jest jednym z najciekawszych w całej książce. Potępiany przez społeczeństwo, rząd i Kościół za krytykę polityki, za próbę wprowadzenia świadomego macierzyństwa (jako jeden z pierwszych) i podjęcie uregulowania prawa małżeńskiego w Polsce. Jego felietony, zebrane w całości w dziele „Dziewice konsystorskie” wywołały skandal, a Boy był bojkotowany przez środowiska katolickie, a tym samym przez sporą część społeczeństwa.

„Afery i skandale Drugiej Rzeczypospolitej” to kolejna rewelacyjna pozycja traktująca o czasach międzywojennych. Autor pokazuje zarówno tę mroczną stronę (Bereza Kartuska) jak i kwestie, którymi żyło społeczeństwo na co dzień (małżeństwo prezydenta, sprawa Gorgonowej). Obok spraw znanych z poprzednich książek Kopra i generalnie z literatury dotyczącej tego okresu, znajdziemy tutaj rozdziały poświęcone mniej znanym kwestiom, jak wspominana afera żyrardowska. Sławomir Koper ponownie wciąga czytelnika do świata międzywojennego, intrygując i nie odpuszczając do ostatniej strony. Każda epoka miała swoje skandale i smaczki, plotki i ploteczki, ale żadna nie była pod tym względem tak zróżnicowana jak dwudziestolecie międzywojenne. Autor nie tylko rewelacyjnie opisuje każdy z poruszanych tematów, ale jeszcze sprawia, że czytelnik chce więcej i więcej. I w moim przypadku udało mu się tego osiągnąć.