Ostatnio nastąpił wysyp literatury o dwudziestoleciu międzywojennym. W obliczu takiego szczęścia mój portfel bardzo ucierpiał, ale nie mogłam przejść obojętnie obok tych wszystkich książek, które patrzyły na mnie i wołały ‘kup mnie’. Tak trafił w moje ręce album Bartłomieja Kaczorowskiego „Między elitą a półświatkiem. Życie codzienne w przedwojennej Polsce”.

Kolejna pięknie wydana pozycja przedstawiająca Polskę okresu międzywojennego. Jednak nie znajdziecie tu dużo tekstu, za to mnóstwo zdjęć zrobionych w różnych momentach polskiej historii, pokazujących ludzi przy codziennych zajęciach, w pracy, w domu, na wakacjach.

Album podzielony jest na sześć rozdziałów: „W kręgu rodziny”, „Życie duchowe”, „Sprawy życia codziennego”, „Kultura wyższa i masowa”, „Polskie biedy”, „Państwo i obywatel”. Każdy z nich zawiera zdjęcia zrobione w latach dwudziestych i trzydziestych XX wieku, w różnych miastach i czasem na wsiach Polski i dotyczące danej tematyki.

„W kręgu rodziny” to zbiór fotografii prezentujących polskich obywateli w trakcie takich uroczystości jak ślub czy pogrzeb, jak również zdjęcia dzieci przy codziennych obowiązkach w domu i szkole. Ponadto na fotografiach uwiecznione zostały zarówno rodziny szlacheckie jak i chłopskie. Tak więc możemy obejrzeć zdjęcia ze ślubu hrabiego Edwarda Bernarda Raczyńskiego z Cecylią Jaroszyńską, Adama Michała księcia Czartoryskiego z Jadwigą z hrabiów Stadnickich, Hanny z Ratajów (córki marszałka sejmu Macieja Rataja) z Tadeuszem Stankiewiczem jako przedstawicieli mieszczańskiego środowiska inteligenckiego, a także ze ślubu krakowskich Żydów i przedstawicieli kadry oficerskiej. Ponadto rozdział prezentuje zdjęcia z polskich żłobków, domów dziecka, sanatoriów dziecięcych w Rabce i Radziszowie, a także fotografie uczniów, w tym tych najbardziej znanych dzieci – Zosi córki gen. Władysława Eugeniusza Sikorskiego, wnuka prezydenta Ignacego Mościckiego. Znajdziemy tu również portrety rodzinne – rodziny prezydenta Mościckiego, warszawskiej rodziny Sułków, a także rodzin robotniczych i chłopskich. Na koniec można obejrzeć fotografie z pogrzebu marszałka Józefa Piłsudskiego czy Michaliny Mościckiej, żony prezydenta.

W drugim rozdziale „Życie duchowe” zaprezentowano zdjęcia z różnych świąt jak Boże Narodzenie, święcenie pokarmów w Wielką Sobotę, procesja w Boże Ciało. Uwieczniono również odpusty np. krakowski emaus w wielkanocny poniedziałek. Ponadto sfotografowane również obrzędy innych wyznań, głównie żydowskie i muzułmańskie. Album zawiera także zdjęcia z uroczystości romskich, jak choćby mianowanie nowego króla Cyganów.

Procesja w sanktuarium maryjnym w Piekarach w Boże Ciało

Ulica Floriańska w Krakowie w 1932 roku, widok od strony Rynku Głównego

W kolejnym rozdziale „Sprawy życia codziennego” znajdziemy informacje i zdjęcia z największych i najbogatszych polskich miast: Warszawy, Krakowa, Lwowa, Poznania i Katowic. Fotografie najbardziej znanych ulic: Floriańskiej w Krakowie, Marszałkowskiej w Warszawie oraz innych. Zobaczymy widoki miast okresu XX – lecia międzywojennego w lecie i w zimie, zieleń na krakowskich Plantach i zaśnieżoną ulicę św. Jana, tramwaje jeżdżące Rynkiem Głównym w Krakowie i ulicą Floriańską.  Rozdział uwiecznia także polską wieś: podkrakowskie Bronowice, Sułkowice, Bosutów. Pierwsze auta na ulicach dużych miast i autobusy dalekobieżne jeżdżące na trasie np. Kraków – Miechów. Sfotografowano także pierwsze wypadki drogowe. Przedstawiono rozwój komunikacji miejskiej i podmiejskiej – autobusowej i tramwajowej. Można obejrzeć zdjęcia polskich statków, zarówno tych wycieczkowych jak i transatlantyków MS Piłsudski i MS Batory oraz fotografie uwieczniające polską awiację. Dalej zaprezentowano handel. Nowoczesne sklepy, także te samoobsługowe jak i stare, cenione salony czy magazyny. Rozdział kończą obrazki dotyczące pracy i zdrowia Polaków. Fotografie osób wykonujących codzienne obowiązki, w biurach czy fabrykach, w przemyśle i na roli oraz wypoczywających i odbudowujących zdrowie w znanych sanatoriach czy leczących się w szpitalach. 

Kadr z filmu „Manewry miłosne”

Rozdział „Kultura wyższa i masowa” pokazuje jak Polacy bawili się w międzywojniu. Teatry, opery, ale także coraz popularniejsze kabarety jak „Qui Pro Quo”, „Perskie Oko” i kina „Rialto” w Warszawie. Gwiazdy tamtego okresu – Eugeniusz Bodo, Aleksander Żabczyński, Jadwiga Smosarska, Tola Mankiewiczówna, Loda Halama czy moja ulubiona Mieczysława Ćwiklińska. Możemy obejrzeć kadry ze znanych filmów, m.in. z moich ukochanych „Manewrów miłosnych”. Pierwsze polskie orkiestry jak ta Zygmunta Karasińskiego i Szymona Kataszka. Śledziemy międzynarodową karierę Jana Kiepury i gościmy na Festiwalach Wawelskich Muzyki Polskiej, zwiedzamy liczne wystawy i wernisaże, a nawet oglądamy pokazy mody. Czytamy polskie gazety i poznajemy początki radia. Oglądamy zdjęcia z balów w eleganckich hotelach jak np. Europejski w Warszawie i najmodniejszych nocnych lokali jak Adria. Dowiadujemy się, gdzie Polacy najchętniej spędzali wakacje, które kurorty były modne i gdzie wypadało się pokazać. Fotografie uwieczniają także sukcesy sportowe polskiego społeczeństwa – Kusocińskiego, Wigury, Konopackiej.

Następny rozdział „Polskie biedy” to fotografie prezentujące najsłynniejsze afery kryminalne – sprawa Gorgonowej, procesy polityczne, a także zdjęcia z więzień, noclegowani dla bezdomnych, darmowych kuchni, jak również zdjęcia uwieczniająca klęski żywiołowe, które nawiedzały nasz kraj w tamtym okresie – głównie powodzie.

Ostatni rozdział „Państwo i obywatel” to zbiór fotografii z wydarzeń politycznych – wyborów powszechnych, przewrotu majowego, podpisania Konstytucji Rzeczypospolitej tzw. kwietniowej, manifestacji, słynnego przemówienia Józefa Becka i mobilizacji wojskowej w sierpniu 1939 roku.

Piękny i dopracowany edytorsko zbiór fotografii ukazujących codziennie życie Polaków w okresie XX – lecia międzywojennego. Każde zdjęcia jest opisane, poznajemy nie tylko miasta i ulice, ale także nazwiska portretowanych osób, niezależnie od tego czy były to osoby z towarzystwa czy też rodziny robotnicze lub chłopskie. Autor i redaktorzy włożyli wiele wysiłku w dobranie odpowiednich fotografii i opisanie ich, a także podzielenie tematyczne. Widać tutaj także ogromny nakład pracy wykonanej przez grafików, dzięki którym zdjęcia pięknie się prezentują. Cóż można jeszcze powiedzieć? Chyba tylko tyle, że każdy maniak historii polskiej, zwłaszcza okresu międzywojnia powinien zapoznać się z tym albumem, bo nie będzie to ani stracony czas ani źle wydane pieniądze.