Ostatnio w ramach czytania klasyki, sięgnęłam po „Braci Karamazow” Fiodora Dostojewskiego.  Ostrzegano mnie, że literatura ciężka, że wolno się czyta, że dużej koncentracji i uwagi trzeba poświęcić. Ale się zaparłam. Przeczytam i już. I jak się okazało, punkt widzenia zależy od punktu siedzenia. Podobało mi się bardzo i pochłonęłam jednym tchem. 

Troje przyrodnich braci, zupełnie różnych od siebie, walczą z ojcem, który tak naprawdę nigdy jak ojciec się nie zachowywał. Dymitr, Iwan i Alosza wychowywali się osobno, każdy u innego członka rodziny i to zapewne wpłynęło na ich taak różne charaktery. Dymitr jest gwałtowny, podobnie jak ojciec lubi się bawić i otaczać kobietami, Iwan to filozof, ateista, myśliciel, Alosza jest cichy, spokojny i bardzo religijny.

Po powyższym opisie, można by stwierdzić,  że to powieść obyczajowa, a to nieprawda. Bo u Dostojewskiego wszystko rozwija się powoli, by nagle wybuchnąć. Nadchodzi dzień, w którym bracia wracają do rodzinnego miasta by spotkać się z ojcem. Dochodzi do kłótni, a wkrótce także do morderstwa. Więcej nie powiem. 

Prawie każdy czytał lub był zmuszony przeczytać w liceum „Zbrodnię i karę”. Mnie się bardzo podobała. Czytając „Braci Karamazow” widziałam rękę Dostojewskiego w każdym zdaniu. Bo każda linijka tekstu jest tutaj dokładnie przemyślana. Bohaterowie skonstruowani na podobieństwo zwykłych ludzi. A postacie kobiece, Grusza i Katarzyna Iwanowna kumulują w sobie cechy Sonii, bohaterki „Zbrodni i kary”.  Ponadto zauważyłam, że Dostojewski jakby chcąc jeszcze bardziej uprawdopodobnić swoich bohaterów, nadaje im imiona typowe dla społeczeństwa rosyjskiego w XIX wieku. W obu powieściach występują m.in. Dymitr, Katarzyna Iwanowna. Podobieństw można też doszukać się w scenach z Iwanem, który rozmawia z diabłem. Nasunęło mi się skojarzenie z „Mistrzem i Małgorzatą”, chociaż Bułhakow napisał swoje dzieło w kilkadziesiąt lat później. 

Dostojewski doskonale opisuje psychikę każdej postaci. Poznajemy powody ich wyborów, a nie tylko skutki. Autor opisuje walkę, jaka toczy się w duszy bohaterów. Roztrząsa odwieczne dylematy, jak istnienie Boga, dobra i zła. Pokazuje swoje postacie, takimi jakie są. Dobre, ale mające mroczną stronę, tak jak każdy człowiek. 

„Bracia Karamazow” to ostatnia powieść Fiodora Dostojewskiego. Autor pisał ją przez ponad dwa lata. Pierwotnie miała być częścią cyklu „Żywot wielkiego grzesznika”, a historia Aloszy kontynuowana. Jednak śmierć pisarza spowodowała, że cykl nie został dokończony. „Bracia Karamazow” weszli do kanonu literatury światowej, a największe umysły XX wieku jak Freud czy Einstein uznali je za jedno z najwybitniejszych dzieł literackich.