Wpływowe kobiety II RP

„Wpływowe kobiety Drugiej Rzeczypospolitej” Sławomira Kopra to ostatnia książka z cyklu opisującego dwudziestolecie międzywojenne . Dla jasności ostatnia jaką przeczytałam spośród wydanych, bo autor przygotowuje już kolejne. Inna rzecz, że ja jak zwykle nie czytałam po kolei.

Tym razem autor przybliża czytelnikom najbardziej znane kobiety, których działalność przypadała przede wszystkim na okres dwudziestolecia międzywojennego. Rozdział wprowadzający opisuje sytuację kobiet na świecie na początku XX wieku. Największe sukcesy i porażki sufrażystek, feministek oraz prekursorki zmian w postrzeganiu kobiet w Polsce. W przypadku naszego kraju o zmiany stosunku wobec kobiet nie było trudno, przyczyniła się do tego I wojna światowa i odzyskanie niepodległości oraz utworzenie II Rzeczpospolitej. Po prostu przy formowaniu nowego systemu państwowego, zrewidowano również poglądy na prawa kobiet, wprowadzając m.in. prawo do głosowania oraz szereg innych zmian. Kobiety podejmowały pracę, choć dotyczyło to głównie kobiet niezamężnych, gdyż pracę mężatek nadal często traktowano jako fanaberię.

Pierwszą bohaterką, którą było mi już dane poznać co nieco w poprzednich książkach Kopra była Jadwiga Salkowska. To nazwisko zapewne wam nic nie mówi, tak jak mnie, ale gdy powiem, że jej mężem był Józef Beck, minister spraw zagranicznych II RP, to już wiecie o kogo chodzi. Postać nietuzinkowa, świetnie wykształcona, marzyła o podróżach zagranicznych, ale nie chciała na stałe mieszkać poza krajem i znalazła sposób by zrealizować swoje marzenia i ambicje wobec męża. Uważała, ze jest on stworzony do polityki i piastowania wysokich stanowisk, a pozycja ministra spraw zagranicznych spełniała te wszystkie warunki. Jadwiga Beck również świetnie nadawała się na żonę dyplomaty. Była doskonale wykształcona, znała kilka języków i mimo, że w Polsce uważano ją za osobę lubiącą plotki, to jednak w sprawach międzynarodowych potrafiła milczeć. Ponadto posiadała cechę jakże pożądaną u żony polityka – nie wtrącała się w jego sprawy zawodowe oraz potrafiła zachować klasę w każdej sytuacji.  Rozdział o Jadwidze Beck jest jednym z ciekawszych w książce. Autor opisuje życie pani ministrowej, rauty, bale, podejście do męża i polityków, jej podróże, a także trudy związane z emigracją w czasie II wojny światowej i jeszcze trudniejsze życie po wojnie.

Koper bierze pod lupę również życie trzech kobiet związanych z literaturą międzywojenną. Zofia Nałkowska, Maria Dąbrowska i Maria Pawlikowska – Jasnorzewska to trzy różne podejścia do życia, trzy różne spojrzenia na świat, odmienne poglądy polityczne, różne temperamenty i charaktery. Pierwsze dwie pisarki miałam okazję już poznać w innej książce autora „Kobiety władzy PRL”. Jednak tam prezentowano przede wszystkim ich działalność po wojnie, natomiast we „Wpływowych kobietach II RP” możemy poznać ich młodość i chwile, gdy święciły literackie triumfy. Dowiadujemy się wiele ciekawych informacji o tych trzech bohaterkach. Nałkowska, kobieta zadbana, lubiła być adorowana przez mężczyzn była totalnym przeciwieństwem Dąbrowskiej, niepozornej szarej myszki. Obie jednak miały bogate życie miłosne i te momenty zostały wyjątkowo dobrze opisane przez autora, ukazują pisarki w zupełnie nowym świetle. Natomiast Maria Pawlikowska – Jasnorzewska była mam wrażenie formą kompromisu pomiędzy tymi literatkami. Poetka łączyła w sobie urodę i jednocześnie jakąś formę ułomności fizycznej, choć takie określenie używane było wobec niej raczej przez inne kobiety niż przez mężczyzn, bo tych Lilka miała u swych stóp. Z pewnością Jasnorzewska była zjawiskiem na wielką skalę. Wychowana w artystycznej rodzinie, uduchowiona, utalentowana, niezwykła. Koper opisuje życie tych trzech kobiet zarówno w okresie międzywojnia, kiedy odnosiły sukcesy, jak również podczas wojny, kiedy zmagały się z trudami życia codziennego oraz w przypadku Nałkowskiej i Dąbrowskiej  również ich problemy powojenne i próby odnalezienia się w nowej rzeczywistości.

Rozdziałem, który mi się najbardziej podobał, był ten opisujący czołową feministkę II RP, czyli Irenę Krzywicką. Choć jej poglądy były dla wielu nie do przyjęcia, to jednak próbowała zmienić sposób postrzegania kobiet i zwrócić uwagę społeczeństwa na palące problemy. Felietonistka, partnerka Boya – Żeleńskiego, propagatorka świadomego macierzyństwa. Żyjąca w otwartym, nowoczesnym związku z Jerzym Krzywickim, a jednocześnie kochająca matka, która dla syna zrobiłaby wszystko. Poznajemy również jej losy powojenne, kiedy osiadła zagranicą, a życie również wtedy jej nie rozpieszczało.

Na koniec poznajemy trzy mniej znane bohaterki dwudziestolecia, Jadwigę Witkiewiczową i jej konkurentkę Czesławę Oknińską, Katarzynę Kobro i Marię Morską. Żony Witkacego chyba nie trzeba przedstawiać, choć jej życie raczej nie należy do znanego szerokiemu gronu społeczeństwa. To Witkacy jest postacią kontrowersyjną, Jadwigę zaś można określić mianem siłaczki. Twarda kobieta, która stała się powiernicą męża i choć z trudem godziła się z faktem, że mąż ją zdradzał, to jednak starała się przy nim trwać. Na dobre rozdzieliła ich dopiero wojna i śmierć Witkacego. Jednak powojenne losy Jadwigi były równie ciekawe jak jej życie z Witkiewiczem i warto je poznać.


Katarzyna Kobro to postać mało znana, rzeźbiarka, artystka, prekursorka sztuki nowoczesnej doceniana jest dopiero od kilku lat, choć niewiele jej prac przetrwało okres II wojny światowej. Za życia nie była doceniona, za bardziej utalentowanego uważano jej męża Władysława Strzemińskiego. Historia ich związku również jest niezwykła, wielka miłość przerodziła się w ogromną nienawiść. Koprowi udało się odtworzyć klimat ich małżeństwa do tego stopnia, że w trakcie lektury mogłam wyobrazić sobie bez trudu wszystkie kłótnie i spory. Ciekawym faktem jest to, że Katarzyna Kobro nie była Polką z urodzenia, a z wyboru i to podkreślała każdą życiową decyzją.

Najbardziej tajemniczą bohaterką książki jest Maria Morska. Aktorka związana ze Skamandrem, muza Słonimskiego, obiekt westchnień kobiet i mężczyzn, bohaterka opowiadania Ireny Krzywickiej. Dla mnie Maria Morska nadal pozostała nierozwiązaną zagadką i mam nadzieję, że autor szerzej opisze jej postać w kolejnych książkach.

„Wpływowe kobiety Drugiej Rzeczypospolitej” to kolejna znakomita książka Sławomira Kopra. Pełna ciekawych faktów, ale i domysłów, podanych w doskonały sposób, intrygująca, wciągająca, zmuszająca czytelnika do szukania dodatkowych informacji i poszerzenia wiedzy o tej czy innej bohaterce. A przede wszystkim zachęcająca do poznawania niezwykłej historii Polski międzywojennej, czasów odrodzenia Rzeczypospolitej, budowania państwowości polskiej i przemian społeczno – obyczajowych.  Zachęcam was do sięgnięcia po dowolny tytuł Sławomira Kopra z cyklu międzywojennego, bo są to doskonale napisane pozycje, które będą nie tylko przyjemną lekturą, ale i źródłem wiedzy.

Afery i skandale II RP